به گزارش انیم به نقل از پول نیوز، بار دیگر بر محور تکرار روزه داری سالیانه حرکت کردیم و یک ماه گذشت. در این یک ماه در آزمونی شرکت کردیم که با محدودیت و ممنوعیت تعریف شد. در این یک ماه بسیاری از اموری که در طول سال برای یک مسلمان حلال است، حرام دانستیم و خودمان را به اختیار از بسیاری از محرمات محروم کردیم تا در قالب این محرومیت‌های اختیاری، به درگاه خداوند اثبات کنیم قدرت خودداری با هدف درک شرایط در ما وجود دارد و برای پایان دادن به این آزمون خودداری، جشن گرفتیم و نام آن را عید فطر گذاشتیم.
شرط برای عید فطر
از آنجا که اسلام دین کاملی است، برای هر گامی در هر زمانی تعریف خاصی وجود دارد. اگر برای ماه رمضان احکامی وجود دارد، برای عید فطر هم شرایطی وجود دارد. احکامی که در قالب روایت از سوی امام اول شیعیان مطرح شده است. علی (ع) در یکی از روز‌ها که عید فطر بود، آن روز را تنها برای کسانی عید دانستند که روزه و عبادات آنان مقبول درگاه پروردگار قرار گرفته و آنجا فرمودند: إِنَّمَا هُوَ عِیدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صِیَامَهُ وَ شَکَرَ قِیَامَهُ (این عید کسى است که خدا روزهاش را پذیرفته و نماز وى را سپاس گفته) سپس افزودند: وَ کُلُّ یَوْمٍ لَا یُعْصَى اللَّهُ فِیهِ فَهُوَ یَوْمُ عِید (هر روزی که در آن معصیت و گناه نشود، آن روز عید است). به عبارت بهتر همه مردم دنیا ایامی از سال را به عناوین گوناگون بزرگ می‌شمارند و به شادی، تفریح و تبریک می‌گذرانند، اما نگاه دینی علی‌رغم اینکه این نوع نگاه به عید را رد نمی‌کند، نوعی دیگر از عید را معرفی می‌کند که با آن دیدگاه، تک تک روز‌های سال می‌تواند عید باشد.
دهان بستن‌های بیهوده
با پیش فرض مطرح شده، نمی‌توان روزه داری همه مردم را مقبول درگاه احدیت دانست، زیرا این سوال مطرح می‌شود که همه مردمی که در ماه رمضان دهان خود را بستند و از بسیاری امور حلال چشم پوشیدند، می‌توانند ادعا کنند عمل حرامی مرتکب نشده‌اند؟ بی‌شک اینگونه نیست. آن‌هایی که کالای مردم را احتکار کردند تا گرانتر بفروشند، باید بدانند که عیدی ندارند. آنان که در بازار سکه و دلار حضور پیدا کردند تا در قالب بحران آفرینی، به تورم و گرانی دامن بزنند، باید بدانند که عیدی ندارند. آنان که کالا‌های خرید قبل را به قیمت چندین برابر می‌فروشند، باید بدانند که عیدی ندارند. آن‌هایی که در انبارهایشان را به روی مردم می‌بندند یا فروشندگانی که قفل به در مغازه‌هایشان می‌زنند و می‌روند تا زمانی برگردند که از تورم چندین برابری، سود کلانی بدست بیاورند، بدانند که عیدی ندارند. این افراد باید بدانند که خداوند در قرآن به صراحت فرموده وَیلٌ لِّلْمُطَفِّفِینَ وای بر کم فروشان و گران فروشان.
حقی که برگردن داریم
البته این همه ماجرا نیست. اگر حقی از همنوعانمان ضایع کردیم، بدانیم که عیدی نداریم. اگر کارفرماییم و حقوق کارگرمان را ندادیم یا کم دادیم، بدانیم که عیدی نداریم. اگر راننده تاکسی هستیم و بیش از حقمان کرایه از مردم گرفتیم، بدانیم که عیدی نداریم، اگر کارمند اداره‌ای هستیم و به نام نماز اول وقت، در اتاقمان را می‌بندیم و به بهانه نماز اول وقت به نمازخانه می‌رویم و روزه‌داران ارباب رجوع را به حال خود رها می‌کنیم، بدانیم که عیدی نداریم. بدانیم که اگر حقی برگردنمان داریم، در آزمون خودداری، تنها دهان بسته ایم.
مسوولان مردود شده
اما مسوولان مردود شده در آزمون ماه رمضان نیز کم نیستند. مسوولانی که لیاقت صندلی مدیریتی که بر آن تکیه زده را ندارند و با سومدیریت خود باعث بحران برای کشور می‌شوند، بدانند که عیدی ندارند. اگر در افزایش قیمت دلار، طلا، مسکن، خودرو و… صحنه گردان هستند، بدانند که عیدی ندارند. اگر خودشان حقوق‌های صد‌ها میلیونی می‌گیرند، اما حقوق بگیران را محکوم به گرفتن حقوق‌های ۷ میلیونی می‌کنند در حالی که می‌دانند کارگران، بازنشستگان و حقوق بگیران سر سفره‌های خالی، شرمندگی را با زن و فرزندشان تقسیم می‌کنند، بدانند که عیدی ندارند. هر مسوولی در هر مقامی باید بداند که تبعات هر تصمیمی می‌تواند او را مدیون مردم کند و باعث شود در آزمون الهی مردود شود.
نماز را دوباره بخوان
بخش بزرگی از جامعه به بحران ریا دچار است. ریاکاران بدترین گروه جامعه هستند، زیرا باعث می‌شوند درک درستی از عملکرد مدیران وجود نداشته باشد. سعدی در خصوص ریاکاران و آن‌هایی که به گمان خود در عرش قرار دارند، اما در واقعیت، جایگاه فرش را دارند، حکایت زیبایی دارد. سعدی می‌فرماید: «زاهدی مهمان پادشاه شد، چون به طعام بنشستند، کمتر از آن خورد که ارادت او بود و، چون به نماز برخاستند، بیش از آن کرد که عادت او، تا ظن صلاحیت در حق او زیادت کنند. “ترسم نرسی به کعبه‌ای اعرابی/ کاین ره که تو می‌روی به ترکستان است”. چون به مقام خویش آمد، سفره خواست تا تناولی کند. پسری صاحب فراست داشت که از او پرسید «ای پدر باری به مجلس سلطان در طعام نخوردی» و پدر پاسخ داد: در نظر ایشان چیزی نخوردم که بکار آید. گفت: نماز را هم قضا کن که چیزی نکردی که بکار آید. این واقعیت تلخ در مورد آن‌هایی است که شب و روز را به عبادت‌هایی می‌گذرانند که در آن نه تنها خلوص نیست، بلکه نفع مردم را هم در نظر نمی‌گیرند و بدنبال اعمال نظر و باور‌های غلط خود هستند. به عبارت بهتر، این مسوولان نیز نه تنها عیدی در دنیا ندارند، بلکه در آخرت هم عیدی ندارند. چرا که مسوولیت پذیری، تعهدی بس سنگین است و هر کم کاری یا لغزشی نمره منفی در کارنامه او برجای می‌گذارد.
قاضی کردن کلاه
بهتر این است که قبل از ورود به عید فطر، هر کسی در هر جایگاه و مقامی، کلاه خود را قاضی کند و قبل از آنکه به نماز عید فطر برود، عملکرد خود را در یک سال گذشته یا حداقل در ماه رمضان بدقت بازنگری کند. بداند و باور کند که نه تنها با گناهان بزرگ، بلکه با رویکرد‌هایی بسیار کوچکتر حتی با شکستن دل کودکی دستفروش در سرچهاراه، می‌تواند در آزمون رمضان مردود شود و با شرمندگی به عید فطر وارد شود. بهتر است از خود راضی نباشیم و باور کنیم که حتی می‌توان آیت الله بود و در آزمون الهی مردود شد.
دکتر زهرا نظری مهر / حقوقدان
